Ninh Bình 2025: Từ "Tuyệt sắc Cố đô" đến Khát vọng Trung tâm Di sản Quốc tế

Không còn là một điểm đến vệ tinh của Thủ đô, Ninh Bình đang khẳng định vị thế của một "điểm sáng" trên bản đồ du lịch Việt Nam, một hình mẫu tiêu biểu về phát triển du lịch dựa trên nền tảng di sản. Bước vào năm 2025, vùng đất Cố đô Hoa Lư lịch sử không chỉ gặt hái thành công từ những danh thắng đã nổi danh toàn cầu, mà còn đang thực hiện một cuộc chuyển dịch chiến lược đầy tham vọng: từ phát triển theo "chiều rộng" sang "chiều sâu". Với một tầm nhìn dài hạn, một hệ sinh thái sản phẩm ngày càng đa dạng và một không gian phát triển mới được mở ra, Ninh Bình đang trên hành trình trở thành một trung tâm du lịch di sản - sinh thái tầm cỡ quốc tế.

1. Tái định hình sản phẩm: Chiến lược "chiều sâu" và hệ sinh thái trải nghiệm mới

Trọng tâm trong chiến lược của Ninh Bình giai đoạn này là sự chuyển dịch có chủ đích, vượt ra ngoài những cung đường danh thắng quen thuộc để kiến tạo một hệ sinh thái trải nghiệm đa dạng và có giá trị gia tăng cao. Mục tiêu không chỉ là thu hút du khách, mà là giữ chân họ ở lại lâu hơn, chi tiêu nhiều hơn và khám phá sâu hơn vào các tầng vỉa văn hóa, lịch sử của vùng đất. Đây là một bước chuyển mình từ việc bán vé tham quan sang bán những trải nghiệm đáng nhớ, từ việc cung cấp dịch vụ cơ bản sang kiến tạo những ký ức không thể nào quên.

• Phát triển các dòng sản phẩm mới: Tỉnh đang tích cực thúc đẩy các loại hình du lịch mới để thu hút các phân khúc thị trường đa dạng hơn. Du lịch MICE (hội nghị, hội thảo) được chú trọng, tận dụng lợi thế về không gian thiên nhiên độc đáo để tổ chức các sự kiện, hội nghị kết hợp nghỉ dưỡng, mang đến một môi trường làm việc và thư giãn đầy cảm hứng, khác biệt hoàn toàn với các trung tâm hội nghị đô thị truyền thống. Kinh tế ban đêm được xác định là một nhiệm vụ trọng tâm, với việc phát triển các hoạt động, dịch vụ vui chơi, giải trí, ẩm thực về đêm để phá vỡ sự tĩnh lặng truyền thống. Các ý tưởng như tour thuyền đêm trên sông Ngô Đồng với hàng ngàn đèn lồng, các chương trình biểu diễn nghệ thuật tại các không gian di sản, hay các khu phố ẩm thực đặc sản đang được định hình để tạo ra một Ninh Bình sống động và hấp dẫn hơn khi mặt trời lặn. Bên cạnh đó, các tour du lịch trải nghiệm, giáo dục và khảo cổ đang được xây dựng, cho phép du khách không chỉ tham quan mà còn tham gia sâu hơn vào các hoạt động văn hóa, tìm hiểu lịch sử, thậm chí tham gia các hoạt động khai quật khảo cổ giả lập tại khu vực Cố đô Hoa Lư, thay vì chỉ là một người quan sát thụ động.
• Khai thác tiềm năng công nghiệp văn hóa: Một hướng đi chiến lược khác là kết nối các giá trị di sản với các ngành công nghiệp sáng tạo. Các chương trình biểu diễn nghệ thuật thực cảnh, sử dụng chính không gian núi non, sông nước của Tràng An làm sân khấu tự nhiên, đang được nghiên cứu để tạo ra những sản phẩm tầm cỡ quốc tế. Các tuần lễ thời trang lấy cảm hứng từ di sản, sử dụng những chất liệu truyền thống và trình diễn trên những sàn catwalk độc đáo giữa thiên nhiên, cũng là một hướng đi tiềm năng. Thêm vào đó, việc phát triển các sản phẩm thủ công mỹ nghệ cao cấp, kết hợp giữa tay nghề truyền thống và thiết kế hiện đại, đang được khuyến khích, nhằm tạo ra những sản phẩm văn hóa độc đáo chỉ có ở Ninh Bình để phục vụ du khách, biến chúng thành những món quà lưu niệm có giá trị và ý nghĩa.

2. Du lịch cộng đồng: Khi người dân là chủ thể và là người bảo vệ di sản

Một trong những thành công nổi bật và là niềm tự hào của du lịch Ninh Bình chính là việc xây dựng được một mô hình phát triển bao trùm, nơi cộng đồng địa phương được đặt ở vị trí trung tâm, vừa là chủ thể, vừa là người hưởng lợi. Đây là một chiến lược "phát triển từ gốc rễ", tạo ra sự bền vững không chỉ về kinh tế mà còn về xã hội và môi trường.

• Câu chuyện thành công từ Homestay: Mô hình kinh doanh homestay đã phát triển mạnh mẽ, đặc biệt tại các khu vực lõi và vùng đệm di sản như Hoa Lư, Gia Viễn. Với chính sách hỗ trợ tài chính trực tiếp từ tỉnh, nhiều hộ gia đình đã tự tin đầu tư, chuyển đổi từ làm nông nghiệp thu nhập bấp bênh sang kinh doanh du lịch với doanh thu ổn định, đồng thời tạo ra nhiều việc làm tại chỗ. Những homestay này không chỉ cung cấp nơi lưu trú, mà còn mang đến cho du khách cơ hội trải nghiệm cuộc sống bản địa một cách chân thực nhất. Du khách có thể cùng gia chủ tham gia các hoạt động đồng áng, học nấu các món ăn địa phương, hay đơn giản là ngồi trò chuyện bên ấm trà, lắng nghe những câu chuyện về lịch sử và văn hóa của vùng đất. Chính sự kết nối con người này đã trở thành một sản phẩm du lịch vô giá.
• Mô hình chia sẻ lợi ích tại Tràng An: Khu du lịch sinh thái Tràng An là một ví dụ điển hình về cơ chế hợp tác hài hòa giữa doanh nghiệp và cộng đồng. Doanh nghiệp chịu trách nhiệm đầu tư hạ tầng, quản lý và marketing, trong khi hàng ngàn người dân địa phương, phần lớn là phụ nữ, được tuyển dụng làm công việc chèo thuyền. Mô hình này không chỉ cung cấp cho họ một sinh kế bền vững với thu nhập ổn định, mà còn biến họ trở thành những "đại sứ du lịch", những người kể chuyện sống động về lịch sử, văn hóa của vùng đất di sản. Khi lợi ích kinh tế gắn liền với việc bảo tồn, khi dòng sông, ngọn núi là nguồn sống của gia đình, chính cộng đồng trở thành những người bảo vệ di sản tích cực và hiệu quả nhất

3. Đột phá từ hạ tầng và công nghệ: Kiến tạo một điểm đến thông minh và kết nối

Ninh Bình nhận thức rõ rằng hạ tầng và công nghệ là hai đòn bẩy quan trọng để hiện thực hóa các mục tiêu tham vọng, là "đôi cánh" để du lịch di sản cất cánh trong kỷ nguyên số.

• Xây dựng huyết mạch cho tăng trưởng: Một mạng lưới giao thông hiện đại đang được hình thành để tạo ra sự kết nối liền mạch, không chỉ trong tỉnh mà còn với toàn vùng. Các dự án trọng điểm như tuyến cao tốc Ninh Bình - Hải Phòng không chỉ rút ngắn thời gian di chuyển, mà còn kết nối trực tiếp di sản Ninh Bình với cụm cảng biển và sân bay quốc tế lớn nhất miền Bắc. Tuyến đường trục cảnh quan Nam Định (cũ) - Hoa Lư và đặc biệt là tuyến đường ven biển 7.000 tỷ đồng đang phá vỡ các trục phát triển truyền thống, mở ra tiềm năng to lớn của các vùng đất mới và kết nối chúng một cách đồng bộ với lõi di sản, tạo ra những hành lang du lịch mới mẻ và hấp dẫn.
• Kiến tạo hệ sinh thái du lịch thông minh: Chuyển đổi số được xác định là một giải pháp đột phá. Việc ra mắt ứng dụng di động "Ninhbinhtourisminfo" không chỉ là một kênh thông tin, mà còn là một nền tảng kết nối bốn nhà: nhà quản lý, doanh nghiệp, người dân và du khách. Tại các điểm đến lớn, mã QR, vé điện tử, hệ thống thuyết minh tự động đã trở nên phổ biến, giúp nâng cao trải nghiệm và tối ưu hóa vận hành. Một tính năng quan trọng là ứng dụng cho phép du khách đánh giá chất lượng dịch vụ và các phản hồi này được chuyển thẳng đến cơ quan quản lý, tạo ra một kênh giám sát trực tiếp, giúp nhanh chóng nâng cao chất lượng dịch vụ trên toàn tỉnh. Việc thu thập và phân tích dữ liệu lớn từ ứng dụng cũng giúp cơ quan quản lý hiểu rõ hơn về hành vi của du khách, từ đó có những điều chỉnh chiến lược phù hợp, hướng tới một nền du lịch được quản trị bằng dữ liệu.

4. Chân trời mới: Tái định vị Ninh Bình trong không gian liên kết vùng

Một trong những yếu tố mang tính kiến tạo và định hình lại toàn bộ cục diện du lịch Ninh Bình trong tương lai chính là chủ trương sáp nhập ba tỉnh Ninh Bình, Hà Nam và Nam Định. Đây không chỉ là sự thay đổi về địa giới, mà là một cuộc tái cấu trúc chiến lược, mở ra một "không gian mới" với những cơ hội chưa từng có, biến một tập hợp các điểm đến riêng lẻ thành một hệ sinh thái du lịch thống nhất và mạnh mẽ.
Việc hợp nhất này sẽ tạo ra một "siêu điểm đến" với một hệ sinh thái du lịch toàn diện, nơi các thế mạnh riêng biệt của từng địa phương bổ sung hoàn hảo cho nhau. Du khách có thể bắt đầu một hành trình đa dạng và liền mạch: khởi đầu từ không gian tâm linh kỳ vĩ của Tam Chúc (Hà Nam cũ), một trong những ngôi chùa lớn nhất thế giới; sau đó đắm mình trong vẻ đẹp hùng vĩ của di sản karst Tràng An (Ninh Bình); tiếp tục ngược dòng lịch sử tìm hiểu văn hóa nhà Trần tại (Nam Định cũ); và kết thúc chuyến đi bằng việc khám phá hệ sinh thái đất ngập mặn độc đáo tại Vườn quốc gia Xuân Thủy, một khu dự trữ sinh quyển thế giới được UNESCO công nhận. Sự kết hợp này cho phép xây dựng các chuỗi sản phẩm du lịch liên hoàn "từ núi cao đến biển rộng", "từ tâm linh đến sinh thái", có khả năng thu hút du khách ở lại nhiều ngày hơn, điều mà mỗi tỉnh riêng lẻ khó có thể làm được.
Trong bối cảnh mới này, Ninh Bình, với vị thế là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới, được định vị là hạt nhân, là trung tâm để dẫn dắt và kết nối toàn bộ không gian du lịch mới. Vai trò này không chỉ đòi hỏi Ninh Bình phải tiếp tục phát huy các giá trị cốt lõi của mình, mà còn phải trở thành một trung tâm điều phối, một đầu tàu trong việc xây dựng thương hiệu chung, kết nối hạ tầng và phát triển sản phẩm cho cả vùng. Đây là một thách thức lớn, nhưng cũng là một cơ hội lịch sử để Ninh Bình thực sự vươn tầm, trở thành một trung tâm du lịch tầm cỡ quốc tế, một điểm đến phải đến trên hành trình khám phá Việt Nam.